Saya Abu Nuha Nuwairah, Perunding Pewarisan Wasiyyah Shoppe Berhad sejak tahun 2022. Saya juga merupakan lepasan syariah daripada Universiti Islam Imam Muhammad ibn Saud, Riyadh. Insya Allah, saya boleh bantu tuan puan berkaitan dengan pewarisan.
Isi Kandungan
Pengenalan
Dalam banyak kes pusaka, isu sebenar bukanlah tentang siapa yang berhak tetapi bagaimana cara menyampaikan hak itu tanpa menimbulkan konflik. Bila waris tidak sependapat, komunikasi yang silap boleh memperbesar jurang emosi dan menggagalkan proses muafakat.
Di sinilah pentingnya intervensi komunikasi iaitu strategi yang dirancang untuk mengurus emosi, persepsi dan rundingan secara sistematik dalam kes pusaka yang kompleks.
Memahami Konteks Emosi & Dinamika Keluarga
Setiap keluarga membawa latar sejarah tersendiri yang mana ada yang rapat, ada yang renggang, ada yang lama tidak bertegur sapa. Oleh itu, langkah pertama sebelum sebarang perbincangan ialah memahami konteks emosi dan kedudukan setiap waris.
Menurut Tuan Seh Nilamuddin bin Hassan,
“Pegawai atau perunding perlu jadi pendengar dahulu sebelum jadi penyelesai. Kalau kita masuk terus dengan hukum, tapi tak faham luka lama, rundingan takkan berjaya.”
Langkah awal intervensi:
- Kenal pasti hubungan antara waris (adik-beradik kandung, tiri, ipar, dll).
- Fahami isu tersembunyi (contohnya, dendam lama, perasaan tidak adil semasa hidup si mati).
- Kenal pasti siapa ‘influencer keluarga’ iaitu individu yang paling berpengaruh dalam keputusan.
Fasa Intervensi Komunikasi
Fasa 1: Pendengaran Empatik (Empathic Listening).
Pegawai atau perunding memberi ruang kepada setiap pihak meluahkan pandangan tanpa gangguan. Tujuannya bukan untuk mencari siapa betul, tetapi untuk menenangkan keadaan dan membuka ruang hormat.
Fasa 2: Penstrukturan Isu (Issue Framing)
Isu perlu disusun semula supaya semua pihak nampak fokus utama, bukan siapa salah, tapi apa yang perlu diselesaikan. Contoh: Daripada “Abang ambil lebih!”, ubah kepada “Bahagian rumah belum ditentukan mengikut nilai semasa.”
Fasa 3: Penjelasan Berfakta (Fact-Based Clarification)
Gunakan fakta faraid, dokumen rasmi dan rujukan undang-undang. Fakta yang sahih ialah penenang kepada emosi.
Fasa 4: Cadangan Muafakat (Collaborative Solution)
Cadangkan opsyen yang adil, bukan paksaan. Kadang-kadang jalan tengah seperti tebus bahagi atau serah ganti tunai lebih diterima semua pihak.
Teknik Komunikasi Yang Disarankan
| Teknik | Penerangan | Contoh Aplikasi |
|---|---|---|
| Paraphrasing | Ulang semula kata waris dengan nada tenang untuk tunjukkan kefahaman. | “Maksud puan, puan rasa bahagian tu terlalu kecil sebab rumah ni dibina bersama arwah suami, betul ya?” |
| Reframing | Ubah fokus perbincangan daripada konflik kepada penyelesaian. | “Kita semua nak selesaikan cepat supaya tak timbul isu lain di masa depan.” |
| Neutral Language | Elakkan kata-kata yang menuduh. | Ganti “awak tamak” dengan “isu ni masih perlukan sedikit perbincangan lanjut.” |
Cabaran Dalam Kes Kompleks
- Waris ramai dan berpecah lokasi.
- Persepsi tidak adil terhadap pegawai.
- Kewujudan harta bercampur (hibah belum disahkan, hutang belum selesai).
Dalam keadaan ini, intervensi komunikasi perlu disokong dengan pendekatan pentadbiran dan undang-undang secara serentak. Sebagai contohnya, menggunakan peruntukan Seksyen 17 (kebenaran menjual) atau Seksyen 10 (pelantikan penjaga) bagi kes waris minor.
Peranan Pegawai & Konsultan
Intervensi komunikasi bukan sekadar “pujuk waris”. Ia melibatkan kepekaan psikologi dan strategi profesional. Pegawai perlu tahu bila masa sesuai untuk bercakap, bila perlu berhenti dan bila perlu menangguh bicara.
“Setiap waris datang dengan beban emosi sendiri. Kadang-kadang yang kita selesaikan bukan fail pusaka, tapi hati yang lama terpendam.” – Tuan Seh Nilamuddin bin Hassan
Kesimpulan
Reka bentuk intervensi komunikasi ialah pendekatan holistik yang menyeimbangkan akal, emosi dan undang-undang. Ia membantu pegawai dan perunding menangani kes pusaka kompleks dengan penuh hikmah dan profesionalisme.
Bila emosi difahami dan komunikasi dijaga, keadilan bukan hanya ditegakkan tapi ia dirasai oleh semua waris.