Saya Abu Nuha Nuwairah, Perunding Pewarisan Wasiyyah Shoppe Berhad sejak tahun 2022. Saya juga merupakan lepasan syariah daripada Universiti Islam Imam Muhammad ibn Saud, Riyadh. Insya Allah, saya boleh bantu tuan puan berkaitan dengan pewarisan.
Isi Kandungan
Pengenalan
Akta Harta Pusaka Kecil (Pembahagian) 1955 [Akta 98] merupakan undang-undang penting dalam sistem pentadbiran pusaka di Malaysia. Ramai orang awam mungkin pernah dengar tentangnya, tetapi tidak begitu faham bagaimana ia berfungsi.
Hakikatnya, Akta ini diwujudkan lebih 70 tahun lalu dengan misi yang jelas iaitu memudahkan urusan pembahagian harta pusaka kecil, terutamanya untuk masyarakat luar bandar dan rakyat biasa yang mungkin tidak mampu menanggung kos guaman atau berdepan dengan prosedur mahkamah sivil yang rumit.
Menurut Tuan Seh Nilamuddin bin Hassan, penceramah yang berpengalaman dalam bidang ini:
“Akta 98 dilahirkan untuk memudahkan masyarakat… tanpa melibatkan proses mahkamah dan tidak menggalakkan penggunaan orang tengah.”
Rasional Asal Akta 98
Tujuan utama Akta 98 adalah memastikan proses pembahagian pusaka kecil dapat dilaksanakan dengan:
- Cepat – agar waris tidak menunggu terlalu lama.
- Mudah – prosedur lebih ringkas, tidak serumit mahkamah sivil.
- Murah – kos minima, mesra rakyat.
Selain itu, ia juga jelas dalam menentukan kerangka pembahagian berdasarkan agama si mati:
- Islam – mengikut hukum faraid.
- Bukan Islam – mengikut Akta Pembahagian 1958.
Dengan cara ini, keadilan dapat ditegakkan berdasarkan syariat dan undang-undang sivil yang sah.
Transformasi Prosedur dari Dahulu – Kini
Seiring perubahan zaman, Akta 98 turut mengalami transformasi agar kekal relevan dengan keperluan masyarakat moden. Antara perubahan utama ialah:
Pertama, permohonan digital & dokumen fizikal.
Kini permohonan pusaka boleh dimulakan secara atas talian. Waris boleh isi maklumat secara digital dan menerima nombor rujukan terus. Namun, dokumen asal seperti Borang A dan sijil kematian masih perlu diserahkan di pejabat pusaka untuk pengesahan rasmi.
Menurut Tuan Seh Nilamuddin:
“Penggunaan sistem online membantu percepatkan proses, tetapi borang asal tetap wajib dikemukakan. Kita masih berada dalam fasa ‘hybrid’.”
Kedua, Summary Distribution.
Konsep baharu ini membolehkan pembahagian dibuat secara ringkas, tanpa pendengaran panjang jika semua waris bersetuju dan tiada pertikaian. Namun, ramai pegawai masih memilih untuk adakan inquiry ringkas demi memastikan semua dokumen dan fakta benar-benar sah.
Ketiga, Seksyen 17 – Prinsip Majority Rules.
Isu besar sering timbul apabila harta perlu dijual, tetapi seorang dua waris tidak mahu memberi kerjasama. Akta 98 memberi penyelesaian melalui Seksyen 17, iaitu jika 2/3 majoriti waris bersetuju, proses penjualan boleh diteruskan. Ini memastikan harta tidak terbengkalai hanya kerana seorang waris enggan bersetuju.
“Majority rules 2/3: jika 2/3 setuju, 1/3 tidak menafikan proses jualan.” – Tuan Seh Nilamuddin bin Hassan
Implikasi Semasa
Transformasi Akta 98 memberi kesan besar kepada semua pihak berkepentingan:
Pertama, kepada waris.
Proses lebih cepat dan mudah, tetapi waris tetap perlu menyediakan dokumen lengkap. Bagi waris bawah umur atau tidak sempurna akal, hak mereka dilindungi melalui prinsip “nilai setara atau lebih” semasa pembahagian.
Kedua, kepada pegawai pusaka.
Pegawai kini berdepan cabaran untuk menilai kes dengan adil – contohnya bila ada waris minor, hutang si mati, atau caveat yang diletakkan ke atas harta.
Ketiga, kepada pemudah cara.
Peranan perunding pusaka atau fasilitator semakin penting, bukan sekadar orang tengah, tetapi sebagai pembimbing keluarga untuk memahami proses, mengurus dokumen, dan berkomunikasi secara beradab dengan pihak pejabat pusaka.
Kesimpulan
Akta 98 telah melalui perjalanan panjang daripada prosedur tradisional di kaunter pejabat pusaka hingga ke penggunaan sistem digital dan konsep summary distribution. Walaupun banyak berubah, rasional asalnya masih sama untuk memudahkan, bukan menyusahkan.
“Rasional asal Akta 98 masih relevan… ia tentang akses mudah kepada keadilan, bukan halangan.” – Tuan Seh Nilamuddin bin Hassan
Dengan kefahaman yang betul, Akta ini boleh membantu mengelakkan harta pusaka keluarga daripada terus “beku” dan memberi jaminan bahawa setiap waris mendapat bahagian mereka dengan adil.