Saya Abu Nuha Nuwairah, Perunding Pewarisan Wasiyyah Shoppe Berhad sejak tahun 2022. Saya juga merupakan lepasan syariah daripada Universiti Islam Imam Muhammad ibn Saud, Riyadh. Insya Allah, saya boleh bantu tuan puan berkaitan dengan pewarisan.
Isi Kandungan
Pendahuluan
Pensyariatan sistem pewarisan dalam Islam mempunyai sandaran yang kukuh daripada tiga sumber utama perundangan Islam, iaitu al-Quran, al-Sunnah, dan Ijmak ulama. Ini menunjukkan bahawa hukum berkaitan pusaka bukanlah ijtihad semata-mata, tetapi ditetapkan secara jelas dalam syariat.
Pertama, Dalil Quran
Terdapat beberapa ayat dalam al-Quran yang secara terperinci menetapkan pembahagian harta pusaka, antaranya:
“Allah mensyariatkan bagimu tentang (pembahagian pusaka untuk) anak-anakmu…”
(Surah al-Nisa’, 4:11–12)
Ayat-ayat ini dikenali sebagai Ayat al-Mawarith, yang menjadi asas kepada pembahagian faraid dalam Islam. Ia menetapkan kadar-kadar tertentu bagi waris seperti anak-anak, ibu bapa, pasangan, dan sebagainya.
Kedua, Dalil Sunnah
Sabda Nabi Muhammad ﷺ juga memberikan panduan dalam pembahagian pusaka, antaranya:
“Berikanlah bahagian faraid kepada yang berhak. Apa yang tinggal selepas itu maka diberikan kepada lelaki yang paling dekat (hubungan kekeluargaannya).”
(Hadis riwayat al-Bukhari dan Muslim)
Hadis ini menunjukkan bahawa pewarisan wajib disusun mengikut kadar yang telah ditentukan dahulu, kemudian barulah diberikan selebihnya kepada asabah (waris lelaki terdekat jika ada).
Selain itu, terdapat juga contoh praktikal seperti kes pewarisan nenek dari sebelah ibu, yang tidak disebut secara langsung dalam al-Quran tetapi diamalkan berdasarkan kesan hadis dan amalan sahabat:
Diriwayatkan bahawa al-Mughirah dan Muhammad bin Salamah telah menjadi saksi di hadapan Khalifah Umar al-Khattab bahawa Nabi ﷺ mewariskan nenek sebelah ibu. Maka Umar pun menetapkan bahagian warisannya.
(Rujuk: al-Muwatta’, Kitab al-Faraid)
Ketiga, Dalil Ijma’
Para ulama juga bersepakat (ijmak) bahawa warisan adalah satu hukum yang tetap dalam Islam. Sebagai contoh:
- Pewarisan oleh nenek sebelah ayah adalah berdasarkan ijtihad Umar al-Khattab RA, dan diterima pakai oleh para sahabat serta generasi sesudahnya, menjadikan ia sebahagian daripada ijmak umat Islam.
- Walaupun tiada nas langsung atau qiyas dalam beberapa kes, para sahabat dan tabi‘in menerima keputusan tersebut dan mengamalkannya secara berterusan.
Kesimpulan
Dalil-dalil daripada ketiga-tiga sumber utama ini menjelaskan bahawa sistem warisan Islam merupakan satu hukum yang qati’ (pasti) dan tidak boleh diubah mengikut logik atau perasaan semata-mata. Ia mesti dipelajari, difahami, dan dilaksanakan dengan penuh keadilan sebagaimana ditetapkan oleh Allah ﷻ dan Rasul-Nya ﷺ.