Saya, Abu Nuha Nuwairah, Perunding Pewarisan Wasiyyah Shoppe Berhad sejak tahun 2022. Saya juga merupakan lepasan syariah daripada Universiti Islam Imam Muhammad Ibn Saud, Riyadh. Insya Allah, saya boleh bantu tuan puan berkaitan.
Isi Kandungan
Persoalan
Ahli keluarga saya bersetuju untuk bahagikan harta pusaka arwah secara sama rata.
Adakah pembahagian sama rata bukan daripada faraid?
Ada pihak yang mendakwa ia bukan faraid. Kami takut tersilap, mohon penjelasan.
Jawapan
Persoalan ini sering timbul dalam kalangan waris yang ingin menyelesaikan pembahagian harta pusaka secara harmoni.
Pertama sekali, ramai beranggapan bahawa pembahagian sama rata adalah lebih adil, namun terdapat kekeliruan yang perlu diperbetulkan terlebih dahulu.
Adil ≠ Sama Rata
Masyarakat kita sering menyamakan “adil” dengan “sama rata”, sedangkan dalam Islam, adil bermaksud meletakkan sesuatu pada tempatnya yang betul, bukan memberi secara sama rata.
Maka, perkara ini perlu difahami dengan betul supaya tidak nampak pembahagian faraid yang telah ditetapkan itu tidak adil, bahkan pembahagian faraid adalah adil di sisi syarak. Cuma, Islam tidak melarang untuk pembahagian sama rata ini.
Adakah sama rata itu bukan faraid?
Jawabnya, sama rata boleh menjadi sebahagian daripada kaedah pembahagian faraid, asalkan mengikut syarat yang ditetapkan oleh syarak.
Kaedah ini dinamakan sebagai taharruj, iaitu proses melepaskan hak oleh waris yang mendapat lebih (seperti anak lelaki) dan bersetuju untuk menyerahkan sebahagian haknya kepada waris lain (seperti anak perempuan) agar jumlahnya menjadi sama rata.
Syarat-Syarat Pembahagian Sama Rata
Untuk memastikan pembahagian sama rata ini sah menurut syarak, langkah-langkah berikut mesti dipatuhi:
Langkah pertama, buat pengiraan faraid yang sebenar berdasarkan bilangan dan hubungan waris yang masih hidup.
Langkah kedua, setiap waris wajib tahu bahagian faraid mereka serta nilai harta yang akan mereka perolehi. Ini penting supaya tiada unsur paksaan atau kejahilan dalam proses pelepasan hak.
Langkah ketiga, buat pengiraan secara sama rata hanya selepas semua waris bersetuju secara sukarela untuk menyerahkan sebahagian hak mereka.
Siapa Yang Boleh Melepaskan Hak?
Hanya waris yang cukup umur (baligh), berakal, dan mampu bertasarruf (menguruskan harta sendiri) sahaja yang boleh melepaskan hak faraid mereka.
Jika waris masih kecil, tidak waras, atau tidak mampu membuat keputusan sendiri, maka hak faraid mereka tidak boleh dilepaskan. Pembahagian mestilah dibuat berdasarkan kiraan faraid yang asal.
Kesilapan Umum
Ramai yang tersilap dengan terus membahagi harta secara sama rata tanpa terlebih dahulu mengetahui bahagian faraid sebenar. Ini boleh mengundang pengambilan harta secara batil (tidak sah) dan berisiko timbul pertikaian di masa hadapan.
Kesimpulan
Dakwaan bahawa pembahagian sama rata bukan faraid adalah tidak tepat. Sama rata itu boleh menjadi sebahagian daripada kaedah faraid, asalkan menggunakan kaedah taharruj dengan syarat-syarat yang betul.
Perkara utama ialah memastikan setiap waris:
- Tahu hak mereka dalam faraid,
- Bersetuju melepaskan hak secara sukarela, dan
- Melepaskan hak tersebut dengan ilmu dan kesedaran penuh.
Maka, berhati-hatilah dalam membuat keputusan berkaitan pusaka. Jangan hanya ikut kata hati atau tekanan emosi. Ikutlah panduan syariat, kerana setiap harta yang kita tinggalkan akan dipertanggungjawabkan di hadapan Allah SWT.
“Sesungguhnya Allah menyuruh kamu menyampaikan amanat kepada yang berhak menerimanya…”(Surah An-Nisa’, ayat 58)
Jika anda atau ahli keluarga memerlukan panduan profesional dalam pengiraan faraid dan proses taharruj, dapatkan khidmat nasihat daripada Abu Nuha.