Saya Abu Nuha Nuwairah, Perunding Pewarisan Wasiyyah Shoppe Berhad sejak tahun 2022. Saya juga merupakan lepasan Syariah daripada Universiti Islam Imam Muhammad Ibn Saud, Riyadh. Insya Allah saya boleh bantu tuan puan berkaitan dengan pewarisan.
Isi Kandungan
Pendahuluan
Dalam masyarakat Islam, isu nasab dan keturunan sangat penting kerana ia berkait rapat dengan hak warisan, tanggungjawab nafkah, dan maruah keluarga. Walau bagaimanapun, terdapat situasi di mana seorang wanita yang telah bercerai atau berpisah mendaftarkan anak hasil hubungan di luar pernikahan sah menggunakan nama bekas suami.
Artikel ini akan membincangkan isu ini dari segi hukum syarak, undang-undang sivil di Malaysia, dan implikasi terhadap pihak yang terlibat.
Kedudukan Nasab Anak Mengikut Hukum Syarak
Dalam Islam, penentuan nasab anak merujuk kepada hubungan perkahwinan yang sah. Berdasarkan hadis Rasulullah SAW bersabda:
مَنْ ادَّعَى إِلَى غَيْرِ أَبِيهِ وَهُوَ يَعْلَمُ فَالْجَنَّةُ عَلَيْهِ حَرَامٌ
“Barangsiapa yang mengaku sebagai anak kepada seseorang yang bukan bapanya, sedangkan dia mengetahui hal itu, maka haram baginya syurga.” – Riwayat Bukhari (6766)
Hadis ini disebutkan dalam konteks penetapan nasab anak yang dilahirkan daripada perkahwinan yang sah. Ia menegaskan bahawa anak tersebut dinasabkan kepada suami wanita tersebut, manakala lelaki yang berzina tidak mempunyai sebarang hak terhadap anak itu. Selain itu, satu hadis lain Rasulullah SAW bersabda:
الْوَلَدُ لِلْفِرَاشِ وَلِلْعَاهِرِ الْحَجَرُ
“Anak dinasabkan kepada pemilik tempat tidur (suami), manakala penzina tiada hak ke atas anak itu.” – Riwayat Bukhari (6818), Muslim (1458).
Hadis ini pula memberikan peringatan tegas tentang larangan menasabkan diri kepada seseorang yang bukan bapa kandungnya secara sengaja dan sedar. Hukuman diharamkan daripada syurga menunjukkan betapa beratnya kesalahan ini dari sudut pandangan Islam.
Hal ini menegaskan bahawa anak yang lahir dalam tempoh perkahwinan yang sah secara automatik dinasabkan kepada suami wanita tersebut, kecuali terdapat bukti jelas yang menafikan nasab melalui proses li‘an.
Dalam kes ini, jika wanita tersebut melahirkan anak selepas tempoh perceraian atau ketika perkahwinan dalam keadaan suami dipenjara (mustahil berlaku persetubuhan), maka secara syarak anak tersebut tidak boleh dinasabkan kepada bekas suami.
Menurut jumhur ulama, jika kehamilan berlaku selepas tempoh iddah berakhir, nasab anak tidak lagi dikaitkan dengan bekas suami. Malah, jika kehamilan berlaku akibat hubungan di luar nikah, anak tersebut tidak berhak dinasabkan kepada lelaki berkenaan melainkan melalui perkahwinan sah yang berlangsung sebelum kelahiran.
Perspektif Undang-Undang Di Malaysia
Di Malaysia, isu pendaftaran kelahiran dan penentuan nasab anak dikawal di bawah:
- Akta Pendaftaran Kelahiran dan Kematian 1957 (Akta 299) untuk penduduk bukan Islam.
- Enakmen Undang-Undang Keluarga Islam setiap negeri bagi umat Islam.
Bagi anak yang dilahirkan dalam tempoh kurang daripada 6 bulan qamariah selepas perkahwinan atau selepas perceraian, anak tersebut tidak boleh dibinkan atau dibintikan kepada bekas suami kerana secara syarak hubungan nasab tidak wujud.
Keputusan Muzakarah Jawatankuasa Fatwa Majlis Kebangsaan menjelaskan bahawa anak luar nikah tidak boleh dibinkan kepada lelaki yang menjadi pasangan ibunya melainkan dengan nama Abdullah atau nama lain yang tidak menunjukkan hubungan nasab.
Walau bagaimanapun, terdapat kelemahan dari segi pelaksanaan pendaftaran kelahiran. Dalam sesetengah kes, pihak ibu mungkin menggunakan sijil nikah lama untuk mendaftarkan anak tersebut bagi mengelakkan stigma masyarakat. Tindakan ini boleh dianggap sebagai penipuan maklumat, yang boleh dikenakan tindakan undang-undang.
Implikasi Terhadap Bekas Suami dan Anak
Pendaftaran anak tersebut sebagai anak bekas suami membawa kesan jangka panjang:
- Hak warisan: Anak tersebut secara automatik berhak menuntut harta pusaka bekas suami walaupun tiada hubungan darah.
- Tanggungjawab nafkah: Bekas suami mungkin dipertanggungjawabkan untuk memberi nafkah secara tidak sah.
- Maruah dan emosi: Isu ini boleh mencemarkan maruah bekas suami serta menjejaskan hubungan dengan keluarga dan pasangan baharu.
Bagi anak tersebut, penggunaan nama bekas suami sebagai bapa juga boleh membawa kesan identiti dan sosial apabila kebenaran diketahui. Oleh itu, Islam sangat menekankan keadilan dan kejujuran dalam menjaga nasab anak.
Tindakan Yang Boleh Diambil Oleh Bekas Suami
Sekiranya bekas suami tidak bersetuju dengan pendaftaran nasab anak tersebut, beliau boleh mengambil langkah berikut:
Pertama, permohonan pembatalan pendaftaran kelahiran:
Mengemukakan bukti kukuh bahawa anak tersebut bukan hasil perkahwinannya, seperti ketiadaan hubungan semasa dipenjara.
Membuat aduan kepada Jabatan Pendaftaran Negara (JPN) untuk siasatan lanjut.
Kedua, proses Li‘an di Mahkamah Syariah:
Bekas suami boleh memohon proses li‘an untuk menafikan nasab anak tersebut. Jika mahkamah mendapati bukti mencukupi, nasab anak akan diputuskan dan dikeluarkan daripada pertalian bekas suami.
Ketiga, tindakan Undang-Undang Sivil (jika perlu):
Sekiranya terdapat unsur penipuan atau pemalsuan dokumen, bekas suami boleh membuat laporan polis dan tindakan undang-undang boleh diambil mengikut Akta Pendaftaran Kelahiran dan Kematian 1957.
Isu Etika Dan Pengajaran
Isu ini bukan sahaja berkaitan dengan undang-undang tetapi juga melibatkan nilai moral dan tanggungjawab individu terhadap masyarakat. Dalam Islam, kejujuran dan amanah dalam menjaga nasab anak adalah sangat dituntut. Memalsukan nasab bukan sahaja mencemarkan maruah keluarga tetapi juga melanggar hak anak untuk mengetahui asal-usul sebenar mereka.
Masyarakat perlu dididik agar tidak memandang hina terhadap anak yang dilahirkan di luar perkahwinan kerana mereka tidak berdosa atas kesalahan ibu bapa. Sebaliknya, tumpuan harus diberikan kepada membimbing individu agar mematuhi ajaran Islam dalam semua aspek kehidupan, termasuk perhubungan dan keluarga.
Kesimpulan
Dalam kes wanita yang mendaftarkan anak luar nikah atas nama bekas suami, tindakan ini bercanggah dengan hukum syarak dan undang-undang Malaysia. Hal ini serius apabila melibatkan implikasi yang memudaratkan banyak pihak termasuk anak tersebut.
Bagaimana jika si anak meninggal atau bekas suami meninggal? Sudah pasti akan timbul pelbagai masalah pewarisan. Hal ini membimbangkan saya sebagai ahli dalam bidang ini.
Bekas suami berhak mengambil tindakan undang-undang untuk menafikan nasab anak tersebut demi menjaga hak dan maruah diri. Isu ini harus menjadi pengajaran kepada masyarakat tentang kepentingan memelihara nasab anak dengan jujur dan mematuhi syariat Islam.
Sekiranya anda atau sesiapa yang dikenali menghadapi situasi serupa, sebaiknya mendapatkan nasihat daripada pihak berkuasa seperti Mahkamah Syariah dan Jabatan Pendaftaran Negara untuk memastikan hak mereka terpelihara mengikut undang-undang yang sah.
Allahu A’lam.